Szkoła Podstawowa nr 4 im. Powstańców Styczniowych

Znaczenie imienia Marzanna.

Imię Marzanna jest pochodzenia słowiańskiego i oznacza wiosnę. Imię symbolizuje odrodzenie, odnowę i nadzieję. Marzanna jest też postacią mitologiczną, która jest czczona w wielu kulturach słowiańskich. Jest ona uważana za opiekunkę przyrody i symbolizuje zmianę pór roku.

Topienie Marzanny – skąd wziął się zwyczaj topienia Marzanny?

Topienie Marzanny to zwyczaj związany z nadejściem wiosny i pożegnaniem zimy. Jest jednym z najbardziej barwnych i symbolicznych rytuałów ludowych witających wiosnę. Ta prastara tradycja, obchodzona na przełomie zimy i wiosny, ma głębokie korzenie w słowiańskiej kulturze i mitologii.
Marzanna, znana również pod wieloma innymi imionami, takimi jak Morena, Mora czy Morana, jest postacią utożsamianą ze śmiercią i zimą. W starożytnych wierzeniach słowiańskich topienie czy palenie kukły Marzanny miało na celu symboliczne przegonienie zimy, a w zamian zaproszenie ciepłej, urodzajnej wiosny. Ta rytualna ofiara, reprezentująca samego ducha zimy, miała przynieść oczyszczenie i odnowienie, otwierając przestrzeń dla nowego życia.
Warto dodać, że historia zwyczaju topienia Marzanny sięga czasów, kiedy dla ludności każda zmiana pory roku miała kluczowe znaczenie dla przetrwania. Topienie Marzanny symbolizowało przełom, koniec długich, mroźnych dni i nadejście okresu wzrostu oraz obfitości. Był to rytuał pełen nadziei, odnowy i cykliczności życia.

Kiedy topimy Marzannę? Przebieg obrzędu topienia Marzanny.

Zwyczaj topienia Marzanny odbywa się w okolicach wiosennej równonocy. Powszechnie ustaloną datą jest jednak 21 marca, czyli dzień oznaczający koniec zimy i pierwszy dzień wiosny kalendarzowej.
Obrzęd topienia Marzanny zaczyna się od stworzenia kukły, która reprezentuje Marzannę.
Tradycyjnie była ona wykonywana z naturalnych materiałów, takich jak słoma, stare ubrania i wstążki, co miało dodatkowo podkreślać związek z naturą i cyklem życia. Kukła ta była następnie przystrajana, aby jak najbardziej przypominała postać zimy – często używano do tego celu fragmentów czerwonej tkaniny, symbolizującej energię i moc życiową, którą Marzanna miała zabrać ze sobą.
Następnie, w ramach obrzędu, społeczność lokalna gromadziła się, aby wspólnie udać się z kukłą na uroczysty pochód. Cel podróży stanowił zazwyczaj pobliski zbiornik wodny – rzeka, jezioro czy nawet staw – gdzie Marzanna miała zostać utopiona. Droga do miejsca topienia była często uświetniona śpiewem i tańcami, co miało dodatkowo odstraszyć zimę i przywołać wiosnę.
Samo topienie kukły w wodzie miało na celu nie tylko symboliczne przegonienie zimy, ale także oczyszczenie wspólnoty z wszelkich negatywnych energii i chorób. Wierzono, że woda zabiera Marzannę, a wraz z nią wszelkie złe moce i niepomyślności, otwierając drogę dla odrodzenia i pomyślności, które ma przynieść nadchodząca wiosna.

Na koniec warto przytoczyć znany wierszyk, który często odśpiewywany jest podczas współczesnych obrzędów topienia Marzanny. Choć starsze dzieci prawdopodobnie chętniej świętują początek wiosny dniem wagarowicza, tak Marzanno, Marzanno, Ty zimowa panno… niejednokrotnie można usłyszeć na początku wiosny, gdy na topienie Marzanny wybiera się grupa przedszkolna lub dzieci z wczesnych klas podstawowych. Oto tekst wspomnianego wiersza:

Wiosna już nadchodzi,
zima odejść nie chce,
nocą jeszcze mrozi,
śniegiem prószy jeszcze.

Marzanno, Marzanno,
ty zimowa panno,
dziś cię utopimy,
bo nie chcemy zimy.

Odpłyń wraz z lodami,
daleko do morza,
niechaj wreszcie przyjdzie
do nas wiosna hoża.

Marzanno, Marzanno,
ty zimowa panno,
dziś cię utopimy,
bo nie chcemy zimy.

Oczywiście topienia Marzanny współcześnie nikt nie traktuje poważnie, jednak należy przyznać, że jest to ciekawa i pełna symbolicznych aspektów tradycja, którą warto znać.

Przygotowała: Agata Lewandowska kl. VIa